آی خانوم، منتو، آشک
خیلی از افغانستانی های عزیز مقیم ایران با وجود سالها دوری از وطن، هنوز فرهنگ زیبای خودشون رو حفظ کردند، و با همان سبک و سیاق در بسیاری از مناطق ایران در کنار ما زندگی می کنند
غذاهای محلی افغانستان یکی از طعم‌های هوس‌انگیز اما ناشناخته و مرموز است که خیلی در سراسر جهان مطرح شده نیست. همه غذاهای سنتی افغانستان با تکنیک‌های خاص و منحصربه‌فرد تهیه می‌شوند و هر شخصی که زمان و حوصله بیشتری به خرج دهد، از این سفره خوش‌طعم‌ترین غذاهای افغانی را به غنیمت خواهد برد.
بر خلاف آمدوشد مهاجران و تحت نفوذ قرارگرفتن این کشور به‌واسطه سیاست‌مداران خارجی، طعم خوراک‌های آن دست خوش هیچ نیروی بیگانه‌ای نشده است. ناب بودن هر یک از این غذاها، گواهی از اصالت بی‌چون‌وچرای غذای محلی افغانستان دارد. عمدتاً برای تهیه خوراک‌ها یا موارد مشابه در این کشور از موادی همچون برنج، جو، شیر، ماست، آب پنیر و میوه‌هایی مانند انگور و انار یا مشتقات فراوری شده آن‌ها را استفاده می‌کنند که بی‌شباهت به غذاهای سنتی ایرانی یا پاکستانی نیست.
قابلی پلو یا کابلی پلو
قابلی پلو یکی از سردمداران غذاهای محلی افغانی است که همچون نگین انگشتری در میان سایر غذاهای سنتی افغانستان می‌درخشد. این غذا نوعی خوراک اشرافی است که به مناسبت‌های مختلف در خانواده‌های مرفه‌تر تهیه می‌شود. از آن جایی که به این غذا کابلی پلو نیز گفته می‌شود، می‌توانیم به ریشه آن به‌راحتی پی ببریم. کلمه کابلی از کابل یعنی پایتخت افغانستان، گرفته شده است و خود نشان از اشرافی بودن این غذا دارد، به همنی دلیل جزء غذاهای افغانی برای مهمان به حساب می‌آید.
کباب افغانی
کباب افغانی یکی دیگر از انواع غذاهای محلی افغانستان است که طعم خوش آن را هرگز فراموش نخواهید کرد.
ساجی کباب
ساجی کباب، یکی دیگر از انواع غذاهای افغانی و کباب‌های معروف و لذیذ آن‌هاست.
پیراشکی آشک یا دامپلینگ آشک
غذای محلی افغانستان اشک یا آشک یا پیراشکی تره و پیاز یکی دیگر از غذاهای معروف افغانستان است که معمولاً در ماه رمضان و مناسبت‌ها یا اعیاد خاص تهیه و سرو می‌شود.
منتو
منتو یا مانتو یک غذای محلی افغانستان دیگر است که به دلیل ظاهر کوفته مانند و طعم لذیذش، طرف‌داران بسیاری دارد. منتو در واقع نوعی پیراشکی است که با گوشت بره چرخ شده و ادویه‌های مخصوص پر می‌شود. این غذا را به دو صورت آب پز یا بخارپز طبخ می‌کنند و معمولاً با سسی از ماست و سیر تزیین می‌شوند. منتو یک خوراک انعطاف‌پذیر است.
شما می‌توانید این خوراک را در اندازه‌های دلخواه درست کنید و با انواع مختلفی از سس آن را مزه‌دار کنید. این غذای محلی افغانی می‌تواند به‌عنوان یک میان‌وعده سالم مورد استفاده قرار بگیرد. زیرا با روغن کمی درست می‌شود و بدون گلوتن است. به طور معمول منتو را با پوره گوجه‌فرنگی، ماست و گاهی با قوروت که نوعی سس پنیر ترش است، سرو می‌کنند. این خوراک بی‌شباهت با نمونه‌های هندی خود نیست.
قورمه
قورمه یکی دیگر از غذاهای محلی افغانی است که با گوشت گوسفند، فلفل سیاه، گشنیز تازه، بادمجان، سیر، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، روغن، نمک و ادویه‌های مخصوص درست می‌شود. این خوراک ارزش غذایی بالا دارد و عموماً به عنوان غذاهای افغانی برای مهمانی‌های خانوادگی از آن استفاده می‌کنند. برای تهیه قورمه باید صبر و زمان نسبتاً زیادی را صرف کرد.
چوپان کباب
چوپان کباب یک غذای لذیذ مردمان پشتون است که از گوشت بره تهیه می‌شود. این غذای لذیذ یکی از ده‌ها غذای محلی افغانستان است که طرز تهیه آسانی دارد.
بورانی بنجان
بورانی بنجان یک غذای محلی افغانستان است که دستور تهیه بسیار آسانی دارد.
افغان کراهی
افغان کراهی یا افغان کرایی نوعی خوراک بره و از انواع غذاهای افغانی است که عموماً با گوشت بره یا گوشت گوسفندی تهیه می‌شود. این غذای لذیذ در بین مردمان هند، پاکستان، افغانستان و مردم جنوب ایران بسیار معروف است. کراهی یا کرایی ظرفی است که در آن این خوراک را سرو می‌کنند. در برخی از دستورهای پخت گوشت مرغ را جایگزین گوشت قرمز می‌کنند.
بولانی
بولانی محبوب‌ترین غذای خیابانی در افغانستان ودر واقع معروف ترین غذای افغانستان است که عموماً به‌عنوان پیش‌غذا در جشن‌های تولد، عروسی، مجالس افطاری یا تعطیلات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این غذا در اصل نوعی نان مسطح است که با مواد مختلفی پر می‌شود و سپس در روغن داغ سرخ می‌شود. البته در بعضی از دستور پخت‌ها بولانی را در تنور یا فر بدون روغن نیز می‌پزند.
شیر یخ یا شریر یاخ
شیر یخ نوعی دسر یا بستنی سنتی افغانی است که در بین کودکان و بزرگسالان طرف‌داران بسیاری دارد. موادی که برای تهیه شیر یخ استفاده می‌شود؛ مانند کولفی هندی است؛ اما طرز تهیه آن کاملاً متفاوت است.
مواد اصلی موردنیاز برای تهیه شیر یخ شیر، شکر، گلاب، هل و ثعلب است. شیر یخ به‌طورکلی با خامه غلیظ شده و مغزهای خرد شده از جمله پسته و بادام تزیین می‌شود و در کاسه‌های کوچک سرو می‌کنند.
گوش فیل
گوش فیل یکی دیگر از دسرهای خوشمزه افغانستان است که شیرینی مطلوبی دارد. این شیرینی بی‌شباهت به نسخه ایرانی خود نیست.
هفت میوا
هفت میوه یا هفت میوا نوعی سالاد خوشمزه سنتی است که طعمی شیرین و ترد دارد و سرشار از آجیل و میوه است. همان‌طور که از نام این خوراک پیداست، کلمه «هفت» به «عدد هفت» و «میوا» به «میوه و آجیل» اشاره دارد. این سالاد از کنار هم آمدن ۷ نوع میوه و آجیل تشکیل می‌شود که شامل توت، کشمش، گردو، زردآلو خشک، پسته و بادام است.
همه این میوه‌ها و آجیل‌ها در گلاب شیرین که هفتمین عنصر است خیس می‌دهند تا عطروطعم آن مطلوب‌تر شود. هفت میوه به طور سنتی در ایام نوروز تهیه می‌شود و از این سالاد لذیذ در صبحانه لذت می‌برند. البته این سالاد دستورهای منعطفی دارد به‌طوری که تغییر دادن یا جایگزین کردن هر یک از این میوه یا آجیل‌ها امکان‌پذیر است. برای مثال می‌توانید این سالاد را با استفاده از کشمش، سنجد، پسته، فندق، آلو، گردو یا بادام تهیه کنید.
ملیدا
ملیدا یکی دیگر از دسرهای سنتی افغانستان است که به طور سنتی برای عروسی‌ها و جشن‌های تهیه می‌شود.
مستاوا
مستاوا یک غذای محلی افغانستانی مقوی است که در عصرهای زمستان آن را آماده می‌کنند.
قوروت
قورت نوعی پنیر است که در مرحله کره‌گیری از فراورده شیر به دست می‌آید.
خرما محض
یکی از شیرینی‌های سنتی افغانستان که از خرما تهیه می‌شود، خرما محض یا خرما خالص است. معمولاً این دسر شیرین را در وعده صبحانه میل می‌کنند. مسلمانان افغانستان در مناسبت‌ها یا اعیاد خاصی مانند عید فطر و عید قربان، بسته به منطقه‌ای که در آن ساکن هستند با مواد مختلفی تهیه می‌کنند. برای مثال ورمیشل، شیر و انواع میوه‌های خشک را با خرما ترکیب کرده و بعد از نماز عید فطر به‌عنوان صبحانه یا دسری برای پذیرایی از مهمانان استفاده می‌کنند.
اوش پیوزه
اوش پیوزه یکی دیگر از غذاهای محلی افغانی است که طعمی لطیف و بی‌نظیر دارد. این غذای سنتی بسیار مغذی است و روش پخت طولانی و زمان‌بری دارد.
شومله یا شمله
شومله یک نوشیدنی خنک تابستانی در افغانستان است که با آب، ماست و نعناع تازه یا خشک تهیه می‌شود. بسیاری از مردم دوست دارند خیار رنده شده را به این ترکیب اضافه کنند تا طعم آن را لطیف‌تر کنند. شومله دومین نوشیدنی رایج در افغانستان است (اولین نوشیدنی چای است) و در فصل تابستان به هنگام ناهار مصرف می‌شود، زیرا در هوای گرم طراوت‌بخش است. این نوشیدنی اغلب در منازل تهیه می‌شود اما می‌توانید آن را در فروشگاه‌های مواد غذایی و رستوران‌ها به‌راحتی پیدا کنید. شومله در افغانستان به دوغ نیز معروف است.
نان روغنی
نان روغنی، نوعی نان سنتی است که در تنور سفالی درست می‌شود. ابتدا خمیر نان را تهیه می‌کنند. پس از پهن کردن خمیر، آن را در تنور می‌پزند. هنگامی که پخت کامل شد، روی آن را با کره رومال می‌کنند تا براق و خوشمزه‌تر شود. این نان بیشتر در مناسبت‌های خاص همراه با انواع غذاهای محلی افغانی یا انواع کباب‌ها خورده می‌شود.
بامیه
بامیه یکی دیگر از غذاهای محلی افغانی است که با هم‌نشین شدن بامیه با سیر یا پیاز درست می‌شود. این غذای افغانی مقوی یک نسخه گیاهی مغذی است که عموماً در وعده ناهار یا شام به‌عنوان غذای اصلی مصرف می‌شود. این خوراک را با نان پیتا یا با برنج سفید ساده میل می‌کنند. در برخی دستورالعمل‌ها ملاس انار (آب انار غلیظ شده) را برای داشتن طعمی بهتر به ترکیبات اصلی می‌افزایند.
تورشی
تورشی یک سالاد افغانی است که معمولاً در کنار غذاهای سنگین مصرف می‌شود. اکثر خانواده‌ها معتقدند سفره بدون یک کاسه تورشی ناقص است. تورشی را عمدتاً در کنار برنج، غذاهای سرخ شده یا کبابی میل می‌کنند که بی‌شباهت با ترشی‌های مخلوط ایرانی نیست.
اوش
اوش یا آش یک نوع خوراک است که شامل رشته، گوشت چرخ‌کرده، نخود و لوبیاقرمز می‌شود. این غذا به دلیل مزه ملسی که دارد یکی از بهترین غذاهای محلی افغانستان به شمار می‌آید که در طول سال خورده می‌شود. پس از پخت این غذا به هنگام سرو همیشه ۱ یا ۲ قاشق ماست و مقداری نعناع تازه یا خشک روی آن می‌ریزند.
افغان برگر
این برگر یکی از محبوب‌ترین غذاهای خیابانی در سراسر جهان است. برگر افغانی نیز طعم بسیار خوشایندی دارد و شبیه به رول گوشت است. گوشت چرخ‌کرده باکیفیت را به همراه سس گوجه‌فرنگی و ادویه‌های مخصوص، طعم‌دار کرده و می‌پزند. شما می‌توانید این غذای افغانی محلی را در غرفه‌های خیابانی پیدا کنید. این تهیه غذاها از ابتدا تا انتهای مراحل پخت را در مقابل چشمان شما انجام می‌دهند، بنابراین می‌دانید چه اتفاقی برای برگر شما می‌افتد.
شامی کباب
شامی کباب یکی از لذیذترین غذاهای گوشتی افغانستان است که طرف‌داران بسیاری دارد.
حرف آخر
در این مقاله از مجله فودکس ۲۵ نوع خوراک، دسر، پلو، نان و شیرینی افغانی را به شما معرفی کرده‌ایم که هر یک دستور پخت‌های متنوعی داشتند. برخی از این دستورالعمل‌ها بر پایه سبزیجات و برخی دیگر به‌واسطه گوشت و حبوبات تهیه شدند. آنچه می‌توانیم از این طرز تهیه‌ها در یابیم آن است که بیشتر غذاهای محلی افغانستان بر گوشت، حبوبات و فراورده‌های شیر تمرکز دارد. اگر به این نوع مواد غذایی‌ها علاقه‌مند هستید، غذاهای افغانی محلی را در فهرست غذایی خود جای دهید